Erg leuk artikel in Onderwijsblad – oktober 2016
‘Ik hang aan zijn
lippen. Nog steeds’
De wijze waarop Arnold Heertje (82) het vak
economie leven inblies, is tot op heden een
inspiratiebron voor journalist Bernard
Hammelburg (68) van BNR Nieuwsradio.
Behoedzaam neemt Arnold Heertje het afstapje naar de beroemde privébibliotheek in zijn huis. Op zijn armen rust een kleine halve meter schooldocumenten. “Ik spreek graag op basis van feiten”, zegt de emeritus hoogleraar. “Eenvoudigweg om het onbetrouwbare geheugen te corrigeren. Beelden en herinneringen kunnen afwijken van de realiteit.”
Van 1958 tot 1968 gaf Heertje les op het Joods Lyceum Maimonides waar Bernard Hammelburg in 1965 begon in het vierde jaar van de HBS- b(èta). Er heerste saamhorigheid. Leerlingen uit verschillende leerjaren hielpen elkaar.
Bernard was leergierig: Kafka las hij in het Duits. En initiatiefrijk: hij hield vrijwillig spreekbeurten over onderwerpen die hem fascineerden. In het keurslijf van een schoolstructuur paste hij niet. “Voor de schwere Wörter haalde ik enen.” Heertje bladert in de papieren op zijn schoot. Gnuift. “Je kan mij niets wijsmaken. In ’66 was je eindcijfer voor Duits een 7.” Hammelburg weet ineens weer hoe dat kan. “De docente waardeerde mijn inzet en besloot de woordjes niet meer mee te tellen.”
Heertje herinnert zich Bernard als een ‘attente, aandachtig luisterende leerling met gevoel voor humor’. “Zo gauw er iets grappigs gebeurde, barstte hij in lachen uit.” Bijvoorbeeld bij deze vraag tijdens een proefwerk: ‘Een gezonde en in het weiland lopende koe struikelt over een touw. Is dit een economisch verschijnsel?’
De vraag stamt uit ‘De Kern van de economie’ – het bestsellerschoolboek van Heertje dat vorig jaar opnieuw werd uitgegeven voor havo en vwo. “Uiteindelijk ging de vraag over schaarste: hoe groot is de invloed van één koe op de totale melkproductie? De afname moest je vertalen in een assenstelsel.” De vraag kenmerkt de visie van Heertje die leerlingen wilde laten nadenken. Als het antwoord daar blijk van gaf, deelde hij punten uit.
Hammelburg: “Wat ik onbegrijpelijk vind, is dat ik destijds richting de bètavakken ben geduwd, terwijl ik een uitgesproken alfa was.” De cijferlijsten tonen zevens en achten voor de talen, vieren en vijven voor de bètavakken. “Toch was iedereen er zeker van dat ik een bèta-jongen was.”
Heertje bestudeert opnieuw de documenten en corrigeert het geheugen van zijn oud-leerling. “In je examenjaar had je een 8 voor economie, het hoogste cijfer van de klas. Vooral in de combinatie economie-wiskunde was je goed.” Een eyeopener voor Hammelburg. “Van nature begreep ik bèta, maar ik moest er wel wat voor doen.” Heertje vervolgt: “Ik kan me jou, ook in je maatschappelijk functioneren als journalist, niet voorstellen zonder die bètaopleiding. Je exacte attitude komt terug in de precisie, nauwkeurigheid en systematische manier van werken.”
Voor Hammelburg is Heertje de leerkracht die het vak economie met veel liefde tot leven bracht. Slimme opmerkingen beloonde hij met applaus van een opwindaapje dat standaard in zijn tas zat. Het waren hilarische momenten. Aan de vraag met de koe denkt Hammelburg nog vaak aan terug, ‘omdat schaarste bij vrijwel alle onderwerpen een rol speelt’. Hij noemt zijn oud-docent ijzersterk in het vertalen van maatschappelijke fenomenen naar pure economische waarde. “Ik hang aan zijn lippen. Nog steeds.”